कहावतहैकिजिनबच्चोंकोप्यारकीअधिकजरूरतहोतीहै,वेइसेपानेकेलिएसबसेअलगतरीकोंकोअपनातेहैं।आजकेदौरमेंमाता-पिताकेलिएसबसेबड़ीचुनौतीहोतीहैबच्चोंकेमुश्किलयानिराशाजनकव्यवहारकोसंभालना।येबच्चोंकीस्वाभाविकप्रक्रियाहै।उनकेजीवनमेंयेक्षणहोतेहैंजबवेचिल्लातेहुए,चीजोंकोफेंककरयालातमारकरक्रोधितहोजातेहैं।शैतानियांकरतेहैं,उल्टाजवाबदेकरनियमतोड़तेहैं।लेकिन,हमेंबच्चोंकोडांटकरनहीं,बल्किप्यारसेसमझाकरउनकाव्यवहारबदलनाचाहिए।
कईबारबच्चेअसाधारणरूपसेगुस्सेमेंआकरअजीबसाअथवाबुराव्यवहारकरतेहैं।कभी-कभीवेइतनीअधिकआक्रामकतादिखातेहैं,जोभयभीतकरनेवालाऔरनियंत्रणसेबाहरहोताहै।बच्चेयेसबकभीमाता-पिताऔरपरिवारकेअन्यसदस्योंकेसामनेकरतेहैंतोकभीघरकेबाहर।ऐसातबहोताहै,जबबच्चेकीसोचबंदहोजातीहै।इसस्थितिमेंवहअनुचितकरनेलगताहै,क्योंकिउसकेकार्यकरनेसेपहलेसोचनेकीक्षमताअस्थायीतौरपरसमाप्तहोजातीहै।
ऐसेमेंमाता-पिताअक्सरअसहायमहसूसकरतेहैंऔरउनकेव्यवहारकोलेकरनिराशहोजातेहैं।इससेनिपटनेकेलिएनए-नएतरीकेढूंढ़तेहैं।हमअक्सरसुनतेहैंकिमैंअपनेबच्चेसेप्यारकरताहूं।लेकिन,मुझेउसकाव्यवहारपसंदनहींहैं।कुछमाता-पिताबच्चोंकीआक्रामकताकोनियंत्रितनहींकरपानेकोलेकरशर्मिंदामहसूसकरतेहैंतोकुछबच्चेकोनापसंदकरनेलगजातेहैं।
वास्तवमेंबच्चेबुरेनहींहोते,केवलउनकाव्यवहारबुराहोताहै।बुराव्यवहारभीकिसीनकिसीकारणवशहोताहैऔरमाता-पिताकीहैसियतसेआपकोइनकारणोंकोअनदेखानहींकरनाचाहिए।बच्चोंकोप्यारसेऔरकभी-कभीसजायादंडदेकरसुधारायाबदलाजासकताहै।यदिआपकाबच्चागलतकररहाहैऔरआपकापूराध्यानउसकीगलतीपरकेंद्रितहोगातोनिश्चितरूपसेउसकाविरोधस्वाभाविकहै।वहआपकेसाथतर्ककरेगाऔरबदतरआचरणकीओरअग्रसरहोगा।इसकेविपरीतअगरआपउसकीगलतीपरध्यानकेंद्रितनकरकेउसकाध्यानकहींऔरअच्छेकार्यमेंलगाएंगेतोपरिणामबेहतरहोगाऔरउसकाबुराव्यवहारभीबदलजायेगा।बच्चेकेव्यवहारकोबदलनेकेलिएएकभावनात्मकवातावरणस्थापितकरें।आपअचानकप्रतिक्रियानकरनेकीकोशिशकरें।इससेबच्चाजिद्दीहोजाताहैं।भावनात्मकऔरसहजतरीकेसेसमस्याकोसुलझाएं।बच्चोंपरगुस्साकरनेकेबजायउन्हेप्यारसेसमझाएं।-डॉ.सुमनतोमर,प्रधानाचार्य,दयावतीमोदीएकेडमीरामपुर।